Een interview over fotografie en fietsen, zoals verschenen in ‘Let’s ride bikes’ december 2021, een samenwerking tussen UP/DOWN Mountainbike Magazine en WIELRENBLAD.
Routebouwer of fotograaf
Gravel-BN’er, ongekroonde koning van het Kroondomein, Koning van de Veluwe, Gravel Guru… Erwin Sikkens heeft zoveel bijnamen, je zou bijna vergeten dat hij zijn geld verdient met foto’s maken. Hoog tijd om de fotograaf Erwin Sikkens eens aan het woord te laten.
Ben je in de eerste plaats eigenlijk routebouwer of fotograaf? Of nog iets anders?
Ik ben bovenal fietser. Een fotograferende en routebouwende fietser zo je wilt, die niet van doorsnee ritten houdt. Vaste rondjes zijn niet aan mij besteed. De fiets – en met name de gravelbike – is de perfecte tool voor een fijne ontdekkingstocht. Ik houd ervan op avontuur te gaan, kaarten uitpluizen, landschappen ontdekken en het onbekende trotseren.
Als bikepacker houd ik erg van dit type beeld. Ik noem dit soort foto’s altijd ‘de kleine mens in de grote wereld’, waarbij ik er expres voor kies om van verdere afstand een beeld te schieten die laat zien hoe nietig de fietser in z’n omgeving is. Los van het dramatische landschap laat het ook de strijd met de berg zien. Niet alleen een steppende fietser in de achtergrond, maar ook het ruige pad waarmee hij de strijd aangaat duidelijk op de voorgrond.
Ik doe ‘het’ graag op mijn eigen manier. Of dat nu de manier is waarop ik fiets, of de route die ik rijd. Plekken waar mensen minder snel komen zijn vaak de leukste en spannendste plekken om te rijden, vandaar ook mijn voorliefde voor de gravelbike en bikepacking. Dit is waar Komoot enorm helpt, het is namelijk de perfecte tool voor het uittekenen en delen van mooie routes en avonturen. Die avonturen leg ik vervolgens graag mooi vast op camera, dat is waar de fotografie z’n intrede doet. Uiteindelijk ben ik een beetje van van alles, maar zoals gezegd, bovenal fietser.
Hoe ben je in beide beland?
Het meeste ervan draag ik al mijn hele leven met me mee. Ik ben altijd al een fantasierijke plaatjesdenker geweest. Zo tekende ik tijdens mijn basisschooltijd honderden landkaarten van niet-bestaande plekken en trok ik de bossen in om hutten te bouwen. Op avontuur gaan, kaarten tekenen, kaarten lezen. Wat ooit tekenen was is nu fotografie geworden.
Een voorjaarsdag die draaide om Drentse keien en het echte voorjaarsgevoel, pakte heel anders uit toen er onverwacht midden in onze rit sneeuw begon te vallen. Het gaf de op dat moment al troosteloze plek een nog meer troosteloos uiterlijk. Niet waar je misschien op hoopt als fietser, maar het leverde een aantal fantastische foto’s op.
Toen Google Maps een ding werd, was ik daar niet vanaf te slaan. Nog steeds niet eigenlijk, hoewel Komoot vanuit het perspectief van de fietser wel vele malen fijner werkt als het gaat om het ontdekken van nieuwe plekken. Dat fietsen kwam overigens pas in m’n studententijd om de hoek kijken. Een beetje vreemd wel, aangezien mijn hele familie bestaat uit fanatieke fietsers. Waarom het bij mij langer duurde weet ik niet goed, maar ik compenseer de gemiste jaren wel genoeg, zou ik zeggen. Wat ik vandaag de dag doe, voelt al met al als een logisch vervolg van wat ik verder altijd al deed.
De early adopter
Je bent misschien wel de eerste gravel-BN’er van Nederland. Zag je dat aankomen?
Ik ben de afgelopen jaren al van alles genoemd. Meestal zijn het gelukkig geuzennamen. Zelfspot is me niet vreemd, dus ik vind het vooral erg grappig allemaal. De schaal ervan zag ik natuurlijk niet aankomen. Ik was meer bij toeval dan door wijsheid early adopter van zowel gravel als Komoot. Het wereldje past goed bij me. Dat gravel zo’n hype – en inmiddels trouwens ‘de hype voorbij’ – zou worden had ik altijd al wel gedacht. Dat de aandacht voor mijn verhalen en mijn Komoot-ritten zo groot zouden worden, had ik niet zien aankomen. Misschien is dat naïviteit. Het is in ieder geval allemaal erg complimenteus. Bovenal is het dankbaar werk om te mogen inspireren.
Een zelfportret, waardoor ik feitelijk niet zelf de fotograaf ben. Dit komt vaker voor. Om ook zelf af en toe op de foto te staan geef ik soms de camera af aan iemand anders, met een duidelijke instructie over compositie en de manier van fotograferen. De belichting heb ik in dit geval zelf al ingesteld. Fotografie blijft lastig en ik krijg niet vaak precies een foto zoals ik hem voor ogen had. In andere gevallen pakt het goed uit. Deze foto van avondlicht op het wad nabij de haven van Terschelling is daarvan een perfect voorbeeld.
Erwin en zijn fotografiestijl
Heb je een bepaalde fotografiestijl die we kunnen herkennen en wat probeer je te vangen in je shots?
Ik schiet de meeste foto’s die ik maak vanaf het zadel, dat is een beetje mijn visitekaartje geworden. Met één hand aan het stuur – en de andere aan de camera – fietsen over een bospad is me niet vreemd. Het is wel in de categorie don’t try this at home. Ik heb het mezelf echt moeten leren zo te fietsen en ook nog foto’s te kunnen maken. Mijn achterderailleur kan ik vanwege een 1×11 set-up en Di2 ook met mijn linkerhand schakelen. Een truc die me al een paar keer gered heeft als m’n rechterhand even niet beschikbaar is.
Deze manier van werken is een logisch gevolg van mijn voorliefde voor documentairefotografie. Niet te veel dingen willen neerzetten, maar ze gewoon echt laten gebeuren en die momenten vangen. Dit is waarom ik tijdens fotoshoots het liefst echt ga fietsen. De beste manier om een oprecht beeld te krijgen, is door op de fiets te springen en echt moe te worden… echt te genieten. Als je midden in de actie zit, krijg je het echte avontuur, het echte licht, kleine details die fietsen fietsen maken. Het mooiste aan deze werkwijze is dat ik daardoor ook zelf lekker kan fietsen… zit ik als fotograaf gelijk helemaal in het verhaal. Win- win.
Technisch geen perfecte foto. Ik reed met wat andere fietsers in de buurt van Brussel onder een viaduct door. Door de plots donkere omstandigheden en snel naderende fietsers had ik weinig tijd om het verschil in licht op te vangen met de camera. Hierdoor stelde ik pardoes – om een betere belichting te hebben – naar een iets te lange sluitertijd. Wie goed kijkt ziet dat de fietser in de lichtbundel daardoor een bewegingsonscherpte heeft. Het beeld zelf daarentegen is sterk. Zo plots als we al fietsend op die plek terechtkwamen, zo plots wilde ik het beeld schieten zoals je het nu voor je ziet. Een technisch mindere foto kan op zo’n manier nog steeds een beeld zijn om tevreden mee te zijn.
Zon of regen?
Geen van beide. Zon is te saai en regen is slecht voor de camera, hoewel het wel mooie beelden oplevert. Niets is zo saai als zon en een strakke blauwe lucht. Blauwe luchten zijn te makkelijk, iedereen met een iPhone kan blauwe luchten fotograferen, daar is niets aan. Fotografie is spelen met licht. Een goede foto wordt pas interessant als er contrasten zijn, of dat nu is vanwege een dramatische lucht of een lage herfstzon, dat is me daarbij om het even. Qua fietsen is de zomer natuurlijk top. Qua fotografie is dat het minst interessante seizoen.
De perfecte allround lens
Wat zit er tijdens een reportage standaard in je tas?
Die vraagstelling is eigenlijk niet van toepassing, tenzij je m’n bikepacktassen meerekent, waar heel soms een tweede lens in verdwijnt. Tijdens het overgrote deel van mijn fotosessies fiets ik met mijn Canon R6-camera op mijn rug rond. Op die camera zit steevast een 40 millimeter pancake-lens, de perfecte lens voor het grootste deel van mijn foto’s. Die 40 millimeter ligt dicht bij de waarneming van je eigen ogen, waardoor het volgens mij de perfecte allround lens is voor zowel landschappen als portretten en details.
Tijdens een bikepack-overnighter op Terschelling bevonden we ons tijdens en na zonsondergang op het strand. Tijdens dit magische uurtje is het altijd fantastisch fotograferen. In dit geval in de vorm van een stilleven, waarbij ik extra hurkte om de fietser extra boven de horizon uit te brengen. De foto was nog beter geweest wanneer z’n wielen en benen ook meer boven de horizon uit zouden steken.
De meeste foto’s schiet ik op F2.8, voor een fijne scherptediepte. Of dat nu is om een detail mooi los te maken van de achtergrond, of een bepaalde zachtheid aan het landschap te geven, voor beide is het perfect. Als ik echt ga schieten voor een merk neem ik vaak in een bikepacktas die tweede of derde lens mee. Dikwijls een 70-200 van Canon voor prachtige platen met nog meer scherptediepte. Sporadisch een groothoeklens om mee te klieren.
Komoot als helpende hand
Je bent Komoot-ambassadeur. Maak je ook voor je foto’s wel eens gebruik van die app?
Ik maak inderdaad steeds vaker gebruik van Komoot voor mijn foto’s. Vroeger speurde ik Google Maps af voor mooie locaties. Tegenwoordig gebruik ik Komoot-highlights en plan ik zelfs complete routes voor mijn shoots. Dit past weer perfect bij mijn manier van fotograferen, al fietsend eropuit trekken. Zeker bij shoots wil ik zeker zijn dat ik op de mooiste plekken terechtkom, maar ik ken natuurlijk niet overal de weg. Komoot-highlights van anderen helpen me daarbij enorm en zelf maak ik na afloop vaak ook weer eigen highlights aan… ik heb immers net daarvoor mooie foto’s gemaakt op die plekken. Ik vind dit sociale aspect echt de kracht van het platform. Anderen helpen mij en ik help anderen.
Aan het einde van een dag fotograferen in Luxemburg reden we de zonsondergang tegemoet op een lang lopende klim. Vlak onder de top zag ik plots het beeld voor me dat je op de foto ziet. Ik liet de twee fietsers wat verderop vooruit gaan en liet de zonsondergang het verdere werk doen. De foto heb ik ter plekke expres onderbelicht en met Photoshop heb ik achteraf meer contrast aangebracht om dit heerlijke beeld te krijgen.
Tips
Heb je nog tips voor aspirant-fietsfotografen, of voor lezers die betere foto’s van hun maatjes willen maken?
Verkijk je niet teveel op materiaal. Ik krijg vaak de vraag welke camera ik mee heb tijdens het fietsen, maar het is bovenal de fotograaf en in mindere mate de camera die bepaalt hoe de foto eruit komt te zien. Ik geloof echt dat de kracht van een goede foto zit in het verhaal en wat je laat zien. Een goede compositie en belichting is een volgende stap en pas aan het einde kijk ik echt naar de camera of lens zelf. Als ik dit vertaal naar een advies, dan zou dat zijn dat ik mensen wil uitdagen vooral goed na te denken over het verhaal dat ze fotograferen.
Wat wil je laten zien? Denk niet alleen in grote landschappen, maar juist ook in details. Een schoen op een pedaal, het profiel van een band in modder of zelfs een kop koffie in een hand tijdens de pauze. Onderwijs jezelf daarnaast over compositie en belichting, dat zijn basisvoorwaarden voor goede fotografie. Die dure camera komt later wel, ga eerst maar klooien met een compactcamera of zelfs telefoon. Daar is ook veel moois mee te behalen.
Een zelfportret, waardoor ik feitelijk niet zelf de fotograaf ben. Dit komt vaker voor. Om ook zelf af en toe op de foto te staan geef ik soms de camera af aan iemand anders, met een duidelijke instructie over compositie en de manier van fotograferen. De belichting heb ik in dit geval zelf al ingesteld. Fotografie blijft lastig en ik krijg niet vaak precies een foto zoals ik hem voor ogen had. In andere gevallen pakt het goed uit. Deze foto in de sneeuw met de zon die net langs de boomstam knijpt, is daarvan een perfect voorbeeld.
Een extra tip is om vooral ook na afloop iets te doen met je foto’s. Beelden opstapelen in de telefoon of computer gebeurt al veel te veel. Ikzelf vind het erg leuk m’n beelden te delen via sociale media en een toffe rit kleur te geven door deze in Komoot te uploaden. In dat laatste geval heb ik het niet alleen over de routekaart, maar juist ook over je avontuur in woord en beeld. Zeker wanneer je je beste foto’s toevoegt aan highlights, geef je ze een functie en een tweede, derde, vierde leven. Zo blijven je foto’s waardevol.
Een blik in de toekomst
Welke ambities heb je, waarin zou je willen groeien?
Ik heb het gevoel dat er nog voldoende te ontdekken is. Plekken om te fietsen, verhalen om te vertellen en beelden om te schieten. Ik zou vooral graag blijven doen wat ik nu doe en dat eventueel groter maken. Met behulp van een aantal fijne merken zoals Shimano lukt me dat al goed, maar het smaakt naar meer. Qua techniek zou ik wel meer met video willen doen. Ik heb gevoel voor beeld, maar een goede video neerzetten is een heel ander vak. Gelukkig zijn de sociale media de perfecte plek om daar mee te spelen en te experimenteren. Zoek me daar vooral ook eens op zou ik zeggen.
Typisch fietsen, dat moment dat je je fiets wegzet of weglegt. Misschien om te plassen, of omdat je vermoeid bovenaan de klim moet wachten op iemand. Misschien zat de rit er op. In mijn geval vaak om een foto te maken waarbij ik even snel van de fiets spring. Dat beeld, van die op het oog achteloos neergegooide fiets, vond ik fijn. We doen altijd zo voorzichtig met onze fietsen, en daar ligt ie dan… in de berm. Ik koos expres voor een wat ander perspectief, zodat het beeld extra bevreemdend overkomt. No bikes were harmed in de making of this picture.
erwinsikkens.com 